Za to właśnie kochamy literaturę: sięga, gdzie wzrok nie sięga i podrzuca pomysły, które nie przyszłyby nam do głowy. Co więcej, gdybanie o historii jest doskonałą metodą na przyswojenie niełatwej sztuki rozumienia faktów i ich logicznych, skutkowo-przyczynowych ciągów. Dzięki temu poznajemy tajniki historii, bo żeby napisać dobrą powieść alternatywną, musi ona zawierać nie mniej rzetelnych faktów niż przeciętny podręcznik do historii, a o ile ciekawiej się ją czyta!
Pisanie alternatywnych historii okazuje się sztuką wcale nie tak nową, jak byśmy sądzili. Czy na pierwszy rzut oka posądzilibyśmy Jana Ursyna Niemcewicza o fantazjowanie w tym kierunku? Innym zadziwiającym przykładem twórcy, który nie tylko poszedł tą drogą, ale wytyczył nowy prąd literacki, był Adam Mickiewicz. Stworzył „Historię przyszłości”, która, gdyby się zachowała, być może zmieniłaby całą historię literatury. Wieszcz po prostu opisał w niej, jak widzi przyszłość Polski i świata. Pewne zapiski pozwalają zrekonstruować zaginione dzieło i zachęcamy do zapoznania się z alternatywną wizją rozwoju ludzkości by Adam Mickiewicz.
Literaci dość chętnie piszą autorskie wersje historii i często są w tym tak przekonujący, że pozostaje żałować, iż ich wizja się nie spełniła. Czasem piszą przestrogi, którym powinniśmy nauczyć się ufać, bo artyści obdarzeni są dodatkowym zmysłem – intuicją. Proszę choćby zapoznać się powieściami z czasów przedwojennych. Autorzy straszyli w nich tym, że nastąpi jednoczesny atak na Polskę ze wschodu i zachodu. Inni pisali, że komuniści jednak będą w Polsce rządzić. Jak wiemy z historii, w obu przypadkach mieli rację.
Wśród współczesnych pisarzy najchętniej do alternatywnych światów podróżuje Marcin Wolski, ale i inni autorzy, zwłaszcza parający się fantastyką, mu nie ustępują.
Zachęcamy Państwa do zapoznania się z ich wizjami. Dla każdego znajdzie się frapujący temat.
Jeśli komuniści dojdą do władzy
Po czerwonym zwycięstwie – Teodor Jaske-Choiński
Już przed I wojną, jeszcze na długo przed zwycięstwem rewolucji bolszewickiej i natarciem Armii Czerwonej na Polskę, komunizm spędzał sen z oczu pisarzom. Jednym z przykładów jest powieść Teodora Jaske-Choińskiego wydana w 1909 r. „Po czerwonym zwycięstwie”.
Gdybyśmy zawiedli w 1920
Gdyby pod Radzyminem – Edward Ligocki
Powieść Ligockiego pochodzi z 1927 roku i mimo że strach przed Armią Czerwoną został przez młode państwo polskie poskromiony, pisarz nadal bał się konsekwencji zapanowania czerwonej zarazy.
Widma wojny wygranej przez bolszewików straszyły czytelników w powieściach i (obydwie z 1927 roku).
… a gdy komunizm zapanuje – Edmund Jezierski
Z tego samego 1927 roku pochodzi powieść Jezierskiego, który prorokuje w latach 40. jednoczesny atak proletariuszy z Sowietów i Niemców. Wcale się wiele nie pomylił, tylko w jego fabule polski rząd nie czmyha na Zachód, ale zostaje w Tatrach i tam buduje się nowa polska armia.
A gdyby cud nad Wisłą się nie zdarzył?
Jedna przegrana bitwa – Marcin Wolski
Jest 1968 rok. Warszawa jest stolicą Polskiej Socjalistycznej Republiki, wchodzącej w skład Eurosocu – Europejskiego Związku Socjalistycznych Republik. Cała Europa jest podbita przez komunistów. Bohater student na Uniwersytecie im. Feliksa Dzierżyńskiego w Warszawie szczerze wierzy w idee komunizmu. Jego poglądy zmieniają się jednak diametralnie, gdy otrzymuje zapiski prowadzone przez swego ojca – człowieka, którego nigdy bliżej nie poznał. Młody Marcin przekonuje się, że cały światowy porządek ma źródło w jednym zdarzeniu – bitwie, którą bolszewicy wygrali nad Wisłą w 1920 roku. Dalsza historia XX wieku to triumfalny pochód komunizmu – rewolucja zalewa stary kontynent. Marcin poznaje obraz świata odmienny od kłamstw oficjalnej propagandy, co jednak uczyni z tą wiedzą?
Nie ma Warszawy, ale jest atak na Moskwę
Xavras Wyżryn i inne fikcje narodowe – Jacek Dukaj
Rajd atomowy na Moskwę, proces jednej dwunastej tyrana, eksperyment racjonalnego antysemity, kabalistyczny Spisek Koronacyjny – oto wydarzenia, jakich świadkiem jest czytelnik opowiadań.
Zabory nadal trwają
Lód – Jacek Dukaj
I wojna światowa nigdy nie wybuchła, jest rok 1924, a Królestwo Polskie wciąż zamrożone jest pod władzą cara i w Belle Epoque. Warszawę skuwa lód – w środku lata burze śnieżne zasypują drogi. Lute, nieziemskie anioły Mrozu, spacerują ulicami miast, zamrażając prawdę i fałsz…
Gdyby Jaruzelski nie kłamał
Krfotok, czyli stanu wojennego nie było – Edward Redliński
Gdyby Jaruzelski nie kłamał i Armia Sowiecka naprawdę była gotowa do interwencji w latach 80….
Generał Jaruzelski nie wprowadza stanu wojennego 13 XII 1981 r. i w wyniku puczu partyjno-wojskowego zostaje odsunięty od władzy. Lech Wałęsa po zamachu na swoje życie wycofuje się z życia publicznego. Szybko postępuje destabilizacja kraju. W styczniu 1982 r. wylatuje w powietrze Pałac Kultury (symbol sowieckiej dominacji nad Polską), co doprowadza do wojny domowej i drugiego powstania styczniowego. W wyniku zbrojnej interwencji ZSRR wybucha polsko-rosyjska „wojna ojczyźniana”, zakończona rok później rozejmem w Terespolu. Ziemie Zachodnie przejmuje NRD, zaś Warmię i Mazury anektuje najeźdźca. Kraj pogrąża się w apatii. Jan Paweł II odchodzi na emeryturę, Jerzy Popiełuszko zostaje biskupem, a Adam Michnik doradcą władz w Chinach. Zbliża się narodowe referendum – czy Polska wybierze los Królestwa Kongresowego, czy dołączy do ZSRR jako 16 republika?
Gdyby nie było św. Faustyny
Fausteria – Wojciech Szyda
„Szyda (…) pozostaje wierny tematyce eschatologicznej, pisze o grzechu, śmierci, potępieniu i zbawieniu. W jego powieści świat alternatywny wyłania się chwilami spod świata naszego i jest to świat straszny, jakieś stalinowskie piekło obozów, tortur, głodu i terroru. Początkowo nie rozumiemy, skąd on się wziął, sprawę wyjaśnia jedno zdanie starego księdza na cmentarzu. Na wezwanie 'Módlcie się do świętej Faustyny’, ksiądz odpowiada 'Nie było żadnej świętej Faustyny’. Tak więc wyglądałby nasz świat, gdyby nie modlitwa i ofiara Faustyny. Tak święci zmieniają świat, tak przestawiają zwrotnice” ‒ pisał o tej książce Lech Jęczmyk.
Nowoczesna policja walczy z religią
Operacja „Chusta” – Tomasz Terlikowski
Druga połowa XXI wieku. Europą rządzi wszechwładna policja polityczna walcząca z fundamentalizmem religijnym. Papież, wypędzony z Rzymu, przebywa na emigracji w Afryce. Katolicy zepchnięci do gett na przedmieściach miast pogodzili się ze swoim losem… Jedyną ich otuchą jest chusta z wizerunkiem Chrystusa, święta relikwia, którą przechowują warszawscy kapucyni. Pewnego dnia władze postanawiają ją zarekwirować. Przeszkadza im zakonnik, który porywa relikwię i ucieka z nią do Afryki…
Całkowita dominacja Żydów
Rok 3333, czyli Sen niesłychany – Julian Ursyn Niemcewicz
Jedną z najstarszych alternatywnych historii opisał Niemcewicz, który w krótkim opowiadaniu przedstawił wizję Polski w 3333 r., całkowicie zdominowanej przez Żydów. W tym świecie chrześcijanie to tania siła robocza, a Zamku Królewskiego państwem o nazwie Palestyna walczy Moszko XII.
Dalszy ciąg artykułu dostępny tutaj:
